Normaal gesproken wil je dat de sluitertijd tijdens het maken van een dronefoto zo kort mogelijk is, om bewegingsonscherpte te voorkomen. Want ondanks het feit dat de meeste drones zijn voorzien van een elektronische gestabiliseerde gimbal, de camera beweegt altijd wel een klein beetje. Toch zijn er situaties waarin je juist wel een lange sluitertijd zou willen hebben, om bijvoorbeeld stromend water op een creatieve manier vast te leggen. Om dat te bereiken kun je gebruik maken van krachtige neutral density (ND)-filters, zoals bijvoorbeeld de ND32 en ND64 van PolarPro. In dit artikel leg ik uit hoe een ND-filter werkt en wat voor creatieve effecten je kunt bereiken met een lange sluitertijd.

PolarPro ND32 en ND64

Hoeveelheid licht verminderen
Bij landschapsfotografie is het gebruik van ND-filters de normaalste zaak van de wereld. Een ND-filter vermindert namelijk de hoeveelheid licht die via het objectief op de sensor van je camera valt. Daardoor moet je een langere belichtingstijd kiezen om toch een goede belichting te krijgen. Daardoor kun je creatieve effecten bereiken: stromend water in een riviertje ziet er bijvoorbeeld als een zijden deken uit bij een belichting van een paar seconden. Ook kun je bewegende voorwerpen bewust laten vervagen, terwijl de rest van de foto wel scherp blijft.

De mate waarin de belichtingstijd langer wordt is omgekeerd evenredig aan de sterkte van het ND-filter. Dat wil zeggen dat een ND-filter met een hoge waarde, zoals 32 of 64, leidt tot een veel langere belichtingstijd. Een ND64-filter bijvoorbeeld houdt maar liefst 6 stops aan licht tegen, wat wil zeggen dat je de belichtingstijd ook met 6 stops moet verlengen, om je foto goed belicht te krijgen. Anders gezegd: stel dat je sluitertijd zonder ND-filter 1/125 seconde is, dan zou die bij gelijkblijvende waarden voor ISO en diafragma uitkomen op een halve seconde met ND64-filter.

Statief in de lucht
Je kunt je voorstellen dat de camera bij dergelijke lange sluitertijden wel heel stil moet blijven: elke minimale beweging of trilling leidt immers tot onscherpte in je foto. Daarom werk je normaal gesproken altijd met een statief. Toch kun je ook met een drone aan de slag met sterke ND-filters, aangezien drones tegenwoordig prima in staat zijn om stil op een plek te blijven hoveren en de gimbal de camera elektronisch op dezelfde plek gericht houdt: alsof je een statief in de lucht hebt zweven. Dan zijn soms sluitertijden van wel een paar seconden mogelijk, alhoewel het dan niet al te hard moet waaien, want dan zal het aanzienlijk lastiger worden om een scherpe foto te krijgen door het trillen of schudden van de drone.

Voorbeeld 1: branding
Door een krachtig ND-filter op de camera van een drone te bevestigen kun je creatieve foto’s maken. Denk bijvoorbeeld aan de branding bij zee: bij een lange sluitertijd veranderen golven in mooi uitgestrekte witte dekens, die mooi contrasteren bij rotsblokken, zoals je in onderstaande foto kunt zien. Deze foto werd gemaakt met een DJI Phantom 4, voorzien van een PolarPro ND64. (ISO 100, F/2.8, belichtingstijd 5 seconden)

Voorbeeld 2: waterval
Een andere foto waarop je goed ziet wat het effect is van een ND-filter bij stromend water is hieronder afgebeeld. Deze foto werd gemaakt bij de Irreler Wasserfälle in Duitsland, eveneens met een Phantom 4 met PolarPro ND64. Omdat ik hier relatief laag vloog, had ik veel last van bewegingsonscherpte, ook al was het vrijwel windstil. Ik moest heel wat keren afdrukken voordat ik de rotsen scherp op de foto had!

Voorbeeld 3: snelweg
Een derde en laatste voorbeeld van een creatief effect dat je kunt bereiken met een sterk ND-filter vind je hieronder. Hierbij werd een foto gemaakt van een verkeersplein bij schemer. Door de lange sluitertijd zijn de koplampen en achterlichten van de voorbijrijdende auto’s uitgesmeerd tot lange strepen. Omdat het al vrij donker was werd in dit geval gekozen voor een wat minder sterk filter, de ND32. Desondanks was er op ISO 800 een belichtingstijd nodig van maar liefst 5 seconden. Door de hoge ISO-waarde is er wel sprake van wat ruis.

Praktische tips
Tot slot nog een paar praktische tips. Vergeet na afloop van een sessie met een sterk ND-filter niet om deze van je camera te verwijderen. Het zou bijzonder zonde zijn als je tijdens een volgende vlucht er te laat achter komt dat het filter er nog op zit. Ten tweede doe je er verstandig aan om de witbalans handmatig in te stellen. Bij gebruik van zeer sterke ND-filters kan de automatische witbalans nog wel eens van slag raken, waardoor je flinke kleurverschillen krijgt tussen je foto’s. (Als je in RAW fotografeert heb je hier geen last van.) Ten derde: maak zoveel mogelijk foto’s als mogelijk. Van de 10 foto’s die je maakt zullen er 9 bewogen of onscherp zijn, zeker bij sluitertijden van een paar seconden. Ook bij windstil weer zul je merken dat je drone altijd wel een beetje beweegt tijdens het afdrukken, helemaal in de hand heb je de omstandigheden nooit!

Met dank aan Degreef & Partner voor het ter beschikking stellen van deze PolarPro filters. Deze zijn onder andere te koop bij CameraNU.nl, Kamera Express en Droneshop.nl.